Ta thường nghe ví von rằng ai đó muốn mình là rốn của vũ trụ, tức là trung tâm vũ trụ, trung tâm của sự chú ý. Quả không sai khi dùng hình ảnh rốn để nói đến tầm quan trọng, sức hút của một ai, đặc biệt là với rốn của của trẻ sơ sinh.
Với những người lần đầu làm mẹ, làm cha, cách chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh cũng là một việc cần tìm hiểu thấu đáo, bởi nếu không được chăm sóc đúng cách, đúng khoa học có thể để lại những hệ quả khôn lường.
Chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh
Vì sao phải chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh đúng cách?
Các bạn cần chú ý rằng cuống rốn thực chất là một vết thương hở, lại nối liền với khoang ruột. Cho nên, khi không được chăm sóc đúng cách, trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch và sức đề kháng non nớt sẽ có thể bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn. Đây là tình trạng cực kì nguy hiểm, bởi nó có thể làm cho trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng máu nếu như chúng ta không phát hiện kịp thời để đưa trẻ đi điều trị.
Thống kê y khoa cũng đã chỉ ra rằng, tỉ lệ trẻ sơ sinh bị nhiễm khuẩn rốn và bị uốn ván cao trong số các ca tử vong ở giai đoạn sơ sinh. Cho nên, các bà mẹ tương lai cần được trang bị kiến thức, kĩ năng để có thể chăm sóc rốn cho trẻ đúng cách và biết cách xử trí trước những dấu hiệu bất thường xảy ra đối với rốn trẻ sơ sinh.
Hiểu biết về rốn của trẻ sơ sinh
Rốn của người trưởng thành chỉ giống như là một vết sẹo đã lành. Nhưng, thực chất, nó là chứng nhân cho sự nối kết kì diệu của con cái và người mẹ.
Khi còn trong bụng mẹ, nguồn thức ăn và cả dưỡng khí cho thai nhi do cơ thể mẹ cung cấp. Dưỡng chất và dưỡng khí tập trung ở nhau thai, và dây rốn sẽ như là ống truyền đưa dưỡng chất và ô xy đến cho thai nhi.
Khi trẻ được sinh ra, các cơ quan trong cơ thể có thể hoạt động độc lập, trẻ tự ăn, tự thở, cho nên, dây rốn không còn cần thiết nữa. Trẻ sơ sinh sẽ được kẹp và cắt dây rốn sau khi vừa chào đời. Dây rốn được kẹp lại, chỉ còn một đoạn rất ngắn và trải qua một thời gian thì sẽ dần dần khô và rụng đi.
Như vậy, khi chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh, chúng ta cần chia làm hai giai đoạn, đó là trước và sau khi rụng rốn. Cách chăm sóc, vệ sinh rốn của trẻ sẽ có một sự khác biệt ở hai giai đoạn này.
Cách chăm sóc rốn trẻ sơ sinh trước khi rụng rốn
Cách chăm sóc rốn trẻ sơ sinh khi chưa rụng rốn
Từ sau khi trẻ được sinh ra đến khi rốn rụng, thời gian có thể kéo dài trong 1 tuần hoặc một vài tuần. Cách chăm sóc rốn cho trẻ cần chú ý những điểm sau đây:
- Trong vòng 24 giờ đồng hồ sau khi chào đời, cần kiểm tra và mở kẹp rốn cho trẻ. Việc này sẽ thường do các bác sĩ, hộ lí, y tá tiến hành đồng thời với việc tắm lần đầu tiên cho trẻ, bởi vì dù sinh thường thì đa số các bệnh viện vẫn lưu sản phụ và trẻ sơ sinh lại trong 3 ngày.
- Sau khi được mở kẹp rốn, mỗi ngày, cha mẹ cần vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh bằng cách dùng nước sát trùng thấm vào bông gòn y tế hoặc tăm bông đã tiệt trùng, chấm nhẹ vào phần cuống rốn và phần bụng quanh chân rốn. Sau đó, cần để cuống rốn hở, tiếp xúc nhiều với không khí để nhanh khô.
- Khi mặc đồ cho trẻ sơ sinh bao gồm cả áo, tã lót, bỉm, chúng ta cần chú ý để không đụng vào cuống rốn. Không mặc áo quá bó, chật đặc biệt ở phần bụng gây chà xát, xây xước thậm chí kéo giật làm đứt cuống rốn khi chưa thật khô. Nếu mặc bỉm cho trẻ thì bỉm phải nằm dưới cuống rốn.
- Chú ý không để chất thải là nước tiểu, phân của trẻ dây vào rốn, vì đây đang là vết thương hở, vi khuẩn dễ xâm nhập gây nhiễm khuẩn, rất nguy hiểm.
- Lưu ý: Khi chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh hoặc làm bất cứ điều gì có tiếp xúc với trẻ sơ sinh, người chăm sóc cần rửa tay sạch sẽ với xà phòng diệt khuẩn để đảm bảo không mang mầm bệnh đến gần với trẻ, gây nguy hại cho sức khỏe của trẻ bởi sức đề kháng của trẻ sơ sinh cực kì non nớt, yếu ớt.
Chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh sau khi đã rụng rốn
Khi cuống rốn khô sẽ tự rụng, thời gian rụng rốn ở mỗi trẻ cũng khác nhau.
Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh khi đã rụng rốn
Lúc này, chúng ta vẫn phải tiếp tục chăm sóc cho rốn của trẻ. Bản chất của rốn sau khi cuống rốn rụng vẫn là một vết thương hở, đang trong quá trình lên da non, khả năng nhiễm khuẩn vẫn còn rất cao. Vì thế, chúng ta vẫn tiếp tục vệ sinh bằng cách dùng bông gòn thấm nước sát trùng để chấm nhẹ trên bề mặt chân cuống rốn cũng như phần bụng quanh rốn.
Việc ăn mặc, bỉm tã… cũng cần nhẹ tay, tránh động vào rốn mới rụng. Nên để rốn hở, không bịt kín gây hầm bí khó chịu.
Khi tắm rửa cho trẻ xong, cần chú ý dùng tăm bông diệt khuẩn lăn nhẹ trên bề mặt rốn để thấm hết nước còn tồn dư, giữ rốn luôn khô, thoáng.
Cảnh báo những dấu hiệu bất thường cần chú ý khi chăm óc rốn cho trẻ sơ sinh
Dấu hiệu bất thường ở rốn trẻ sơ sinh
Trong quá trình chăm sóc rốn cho trẻ, chúng ta cần quan sát kĩ các dấu hiệu của rốn để nếu phát hiện bất thường thì có cách xử trí hợp lí, kịp thời tránh những nguy hiểm cho sức khỏe thậm chí là tính mạng của trẻ.
Nếu rốn trẻ luôn khô thoáng, không có mùi, không sưng tấy, không có dịch vàng hoặc máu chảy ra… thì chúng ta có thể yên tâm.
Nhưng nếu thấy những dấu hiệu sau, cần đưa trẻ đến bác sĩ để có tư vấn hữu ích:
- Rốn ẩm ướt, không sưng, không đỏ nhưng có dịch chảy ra, ngửi có thể có mùi.
- Sưng tấy đỏ ở vùng bụng quanh rốn, trẻ có thể bị sốt, bỏ bú, quấy khóc…
- Rốn trẻ sau khi rụng bị chảy máu.
- Phần bụng sưng đỏ, khi dùng tay vuốt, dịch chảy ra từ chân rốn…
- Rốn rụng tự nhiên, không sưng, không tấy nhưng cứ càng ngày kích cỡ càng lớn và lồi ra khi trẻ khóc, uốn mình…
Khi rốn của trẻ có những biểu hiện như trên, các bạn tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc hay cách điều trị nào tự phát. Nhiều trường hợp tự ý bôi thuốc, rắc kháng sinh cho vùng rốn mau khô đã để lại những hậu quả khôn lường gây nhiều nối tiếc.
Chăm sóc trẻ sơ sinh chưa bao giờ là một việc đơn giản, và việc chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh là một ví dụ rất điển hình. Tỉ mỉ, cẩn trọng, khoa học và đầy tình yêu thương là nguyên tắc cần chú ý tuân thủ khi chăm sóc vùng rốn cho trẻ sơ sinh, nhất là ở giai đoạn chưa rụng rốn.
